ورود آریاییان به فلات ایران
ورود آریاییان به فلات ایران
بنا بر قراین موجود آریائیان حدود دوهزار تا سه هزار سال پ. م. به ایران آمدند ...
بنا بر قراین موجود آریائیان حدود دوهزار تا سه هزار سال پ. م. به ایران آمدند حال می خواهیم بررسی کنیم که سرزمین اصلی آنان که ایران نام دارد در کجا بود.آنان به شکل قبیله‌های کوچک در دورترین نقطه شرقی فلات ایران و در مغرب فلات پامیر و برخی معتقدند آنها در شمال کوههای هندو کش و یا در روسیه اطراف دریاچه آرال می‌زیستند. کسانی چون دکتر جهانشاه درخشانی در کتاب «آریاییان، مردم کاشی و دیگر ایرانیان» این نظریه را باطل دانسته و معتقد است خاستگاه آریاییان فلات ایران بوده‌است و آنها از جای دیگری به ایران مهاجرت نکرده‌اند. سه رود دجله، فرات و کارون که در بستر خلیج فارس به هم می‌پیوستند(هنوز آثارش در کف خلیج فارس باقیست)، رود پرآبی را تشکیل می‌دادند که برپایهٔ دانش دیرینه‌شناسی، در آخرین دورهٔ یخبندان از نظر شرایط زیستی مناسب‌ترین مکان برای زندگی این قوم بوده‌است.
اینان زبان و آداب و رسوم مشترکی داشتند. در دوران باستان، اقوام هندی و ایرانی (آنان که به زبان‌های هند و ایرانی سخن می‌گفتند) خود را آریایی می‌نامیدند. نمونهٔ این اشاره‌ها را میتوان در اوستا، سنگ‌نبشته‌های هخامنشی و متن‌های کهن هندو (مانند ریگ‌ودا) دید.
بعدها، باافزایش تعداد اعضا، این قبایل ناچار به مهاجرت شدند و به نواحی شرق و غرب و جنوب سرزمین اصلی خود کوچ کردند. دلیل اصلی مهاجرت آنها مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد دشوار شدن شرایط آب و هوایی و کمبود چراگاه‌ها، از دلایل آن باشد. مهاجرت آریائیان به فلات ایران یک مهاجرت تدریجی بوده و در دوره‌های مختلفی صورت گرفته‌است که در پایان دوران نوسنگی (۷۰۰۰ سال پ.م.) آغاز شد و تا ۴۰۰۰ پ.م. ادامه داشته‌است. آریاییان ساکن سرزمین‌هایی هستند که از دورترین مرزهای شرقی هندوستان تا اروپا امتداد دارد. به همین جهت به آنان نژاد هندو-اروپایی گفته می‌شود.
سه گروه بزرگ آریایی به ایران آمدند و هر یک در قسمتی از ایران سکنی گزیدند: مادها در شمال غربی ایران، پارس‌ها در قسمت جنوبی و پارت‌ها در حدود خراسان امروزی. نخستین دسته از آریاییان که در نواحی غرب ایران موفق به تشکیل حکومت شد، قوم ماد بود. پارس‌ها، قوم دیگر آریایی، ابتدا در نواحی شمال و غرب ایران ساکن شدند و سپس به تدریج به سوی جنوب کوچ کردند. پارس‌ها شاهنشاهی هخامنشیان را بر پا کردند. پارت‌ها، دیگر قوم آریایی، ابتدا در نواحی شرقی حدود ماورالنهر می‌زیستند. آنان موفق به تشکیل شاهنشاهی اشکانی شدند.
واژه آریا که معنای آزاده، شریف و بزرگوار می‌دهد به قومی از نژاد هندواروپایی گفته می‌شدکه نیاکان مردمان سرزمینهای ایران، بخشی از آسیای میانه و هندوستان و بخش‌هایی از اروپاهستند. (البته گسترهٔ تاریخی این دو سرزمین که در برگیرندهٔ بخش‌هایی از شبه قارهٔ هند، آسیای میانه، خاور میانه و آسیای کوچک امروزین است).
درباره خاستگاه آریائیان که در نوشته‌های کهن اوستا از آن به نام ایرانویج نام برده شده‌است چند دیدگاه طرح شده‌است:
یکی از این دیدگاه‌ها می‌گوید که آریائیان در حدود هشت‌هزار سال پیش در جنوب سیبری و در اطراف دریاچه آرال می‌زیستند که با مهاجرتی که به طرف جنوب داشتند بخشی به هند و افغانستان و بخشی نیز به طرف کوههای قفقاز حرکت کرده‌اند که قوم‌های ماد و پارس از کوهها گذشتند و در اطراف دریاچه ارومیه سکنی گزیداند و بخش دیگری به سمت اروپا حرکت کردند. دیگر دیدگاه‌ها آناتولی؛آذرآبادگان؛قفقاز و... را خاستگاه نخست این قوم می‌داند.
وژ در زبان پهلوی به صورت قید زمان و مکان به کار می ورد و به معنای بیخ و پایان میباشد. در اوستا سرزمین اصلی ایرانیان ائیران وئجه میباشد که به زبان امروزی ایران ویج است. بر اساس ویژگی هایی که یسنا از ایران ویج ارائه می دهد، این سرزمین دو ماه تابستان دارد و تقریبا ده ماه زمستان. باید بگوییم که نمی توان ایران آن زمان را به ایران ویج تعبیر کرد، زیرا ویج به معنای بیخ و بن است پس احتمالا باید دورترین قسمت ایران مد نظر بوده باشد و دوم اینکه این احتمال میرود که شهر های آرمانی ایران باستان به صورت واقع روی زمین وجود نداشته اند و اینگونه شهرها مانند ایران ویج، ورجمکرد و ... حالت مثالی دارد. بنا بر داده های اقلیم شناسی ایران ویج را میتوان با بخش هایی از آذر بایجان و قفقاز تطبیق داد. اما " برخی آن را شمال کوه های هندوکش و یا اندکی فرا تر از آن در روسیه، حوالی دریاچه آرال و در اطراف رود خانه های سیحون و جیحون تا امتداد شمال خاوری افغانستان امروزی میدانند"(1)
تازه‌ترین دیدگاه در این باره را جهانشاه درخشانی طرح کرده‌است. درخشانی خاستگاه این قوم را بستر کنونی خلیج فارس می‌داند که در دوران یخبندان بی آب بوده و پس از بالا آمدن آبهای دریای آزاد آریاییان به تدریج به فلات ایران و پهنه‌های میان‌رودان تا فلسطین کوچ کرده‌اند و تمدن‌های آغازین آن دیارها را بنیاد گذارده‌اند. بر پایه همین دیدگاه پهنه‌های شمالی نمی‌توانسته‌اند خاستگاه آریائیان بوده باشند زیرا هوای سرد دوران یخبندان امکان زیست در آن مناطق را نمی‌داده‌است.
پیش از ورود آریایی ها به ایران، حوریان و کاسیان در این فلات حضور داشتند که با ورود آریایی ها معلوم نیست چه بر سر آنان آمده است. عده ای بر این باورند که با ورود آریاییان به ایران آنها به جای دیگری کوچانده شدن در نقد این دیدگاه میتوان گفت که اگر به جایی کوچانده شدند اکنون باید آن مکان معلوم بود به همان گونه که آریاییان به اینجا آمدند. دیدگاه بعدی بر این باور است که آریاییان ساکنان اولیه ایران را نابود کردند. این جای تردید دارد که همه ی ساکنان اولیه ایران نابود شده باشند. دید گاه سوم این است که تازه واردان به ایران با ساکنان اولیه ممزوج شدند و از تمدن آنها استفاده کردند. بر عکس همین، در هند روی داد، آریاییان وارد شده به هند هرگز با ساکنان بومی هند در یک طبقه قرار نگرفتند، آنان را کوچ دادند به جنوب هند.
